Voor onderzoek naar eigenaren van huizen en percelen in Nijmegen is een groot aantal bronnen beschikbaar. Deze zijn zowel interessant voor stamboomonderzoekers als voor onderzoekers van bepaalde gebouwen of locaties. In de studiezaal is de Archiefviewer beschikbaar sinds 1 januari 2024. Lees hier meer over aan onderaan deze pagina.
Bronnen voor huizenonderzoek
Uitzoeken wie de vorige bewoners van uw huis waren of waar uw voorouders hebben gewoond is niet zo moeilijk. Daarvoor kunt u onder andere informatie vinden in bevolkingsregisters, gezinskaarten, persoonskaarten, woningkaarten en adresboeken.
Lastiger wordt het als u wilt weten wie de vroegere eigenaren waren van het huis waarin uw woont of waarin uw voorouders woonden. De eigenaren zijn niet altijd de bewoners van een huis. Om uit te zoeken wie de eigenaar was van een woning of perceel zijn de kadastrale en pre-kadastrale registers onmisbare en prachtige bronnen.
Protocollen van bezwaar
In de periode tussen 1659 en 1810 hielden de schepenen de veranderingen van eigendom bij in een Protocol van Bezwaar. In de Protocollen van Bezwaar is per pand bijgehouden wie wanneer de nieuwe eigenaar is, wat zijn beroep is, eventueel de naam van de partner en of er bijzonderheden zijn. Door onderzoek van de werkgroep Nijmegen in kaart gebracht zijn de huisnummers van begin negentiende eeuw en het kadastrale nummer uit 1832 aan de beschrijvingen in het Protocol van bezwaar gekoppeld.
Wijkleggers
Vanaf 1812 hanteerde de gemeente Nijmegen een nieuw systeem voor het registreren van eigendommen, ter vervanging van het protocol van bezwaar. Deze kohieren en wijkleggers vormden de basis voor de heffing van grondbelasting.
De stad werd - met als middelpunt de blauwe steen, op de kruising Grotestraat, Burchtstraat, Broerstraat, Grote Markt - verdeeld in vier wijken die met de letters A, B, C en D worden aangeduid. Elk stuk onroerend goed kreeg een nummer, dus ook kerken, poorten, kruitmagazijnen enz. Op deze wijze werden alle eigendommen met hun eigenaren uit het jaar 1812 in een belastingregister geschreven.
Bij elk soort registratie, hetzij in akten, hetzij bij belastingaanslagen, verwees men voortaan naar de wijk en het desbetreffende nummer van het perceel. Ook werden registers aangelegd waarin de eigenaren van de percelen binnen de wijken summier worden genoteerd. Hierdoor kreeg elke wijk haar eigen legger (boek). Elk nummer kreeg een bladzijde waarop de opeenvolgende eigenaren werden bijgeschreven.
Kadaster
Het Kadaster werd in Nederland ingevoerd door Napoleon. Het doel was het invoeren van een landelijk grondbelasting systeem, tegenwoordig de onroerende zaakbelasting. In 1832 was heel Nederland (met uitzondering van de provincie Limburg, dat volgde in 1842) in kaart gebracht en is het belastingsysteem in werking getreden. Op de website van HisGIS is de digitale versie van de kadastrale basiskaart van Gelderland uit 1832 te vinden.
Het Regionaal Archief Nijmegen beheert de collectie kadastrale en landmeetkundige kaarten en registers van Nijmegen over de periode 1816 tot 1970. De inventaris van deze collectie is in onze Digitale Studiezaal in te zien.
Zoeken in de (pre)kadastrale registers
U kunt zoeken via het zoekscherm Personen en locaties. Vul bij 'Persoon' een naam in of zoek op adres met de kadastrale gegevens of via het veld 'Huisnummer 19e eeuw'. Selecteer bij ‘Bron’ (helemaal onderaan) ‘Kadastrale en pre-kadastrale registers, 1720-1832’.
Met enkele aanvullingen zijn de volgende bronnen voor huis- en grondeigenaren doorzoekbaar op naam, adres of kadastraal nummer:
- Nieuw Protocol van Bezwaar (1720-1811)
- Kohier der Grondbelasting (1812)
- Kohier der Grondbelasting (1814)
- Wijkleggers (1820-1832)
- Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel (OAT) kadastrale gemeente Nijmegen (1832)
- OAT kadastrale gemeente Hatert (1832)
- OAT kadastrale gemeente Neerbosch (1832)
- OAT kadastrale gemeente Lent (1832)
- OAT kadastrale gemeente Slijk-Ewijk (1832)(alleen sectie A, in de huidige gemeente Nijmegen)
- OAT kadastrale gemeente Ressen (1832)(alleen sectie A, in de huidige gemeente Nijmegen)
- OAT kadastrale gemeente Wijchen (1832)
- OAT kadastrale gemeente Heumen (1832)
Historische Atlas
De gegevens van de percelen in de huidige gemeente Nijmegen zijn ook in de Historische Atlas via de kaartlaag Eigenaren en bewoners, 1655-1832 Nijmegen te vinden. Hierdoor is via de kaart een koppeling te maken tussen een huidige locatie (adres) een perceel in het verleden.
Archiefviewer kadaster
De archiefviewer van het Kadaster is raadpleegbaar op drie pc’s in de studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen (zie voor openingstijden hier). De archiefviewer is dus niet vanuit huis online te benaderen. Houd er rekening mee dat zoeken in de archiefviewer weliswaar makkelijker is dan zoeken via de papieren registers, maar nog altijd een specialistische bezigheid is. Lees u zelf dus in via de hieronder aangegeven links voor u naar de studiezaal komt. We hebben niet altijd tijd u intensief te helpen bij dit type onderzoek in de studiezaal.
Algemeen
Wat vindt u in de archiefviewer?
- Leggerartikelen
overzicht van percelen die een gerechtigde (bijv. een persoon, gemeente of stichting) in een bepaalde kadastrale gemeente in bezit heeft of waarop hij zakelijke rechten heeft.
- Register 71
een overzicht van de percelen per kadastrale gemeenten met verwijzing naar de artikelnummers die deze percelen in bezit hebben gehad.
- Naamlijsten
iedere naam correspondeert met een artikel. De naamlijsten vormen een alfabetisch overzicht op achternaam met het bijbehorende artikelnummer.
- Hulpkaarten
hierop vindt u de nieuwe grenzen van een perceel na een wijziging.
- Veld-, dienstjaar- en projectveldwerken
schetsen van de landmeter van de uitgemeten percelen.
- Lijst 78A
verwijzingen van minuutperceel naar het eerste veldwerk en/of hulpkaart waarop het niet-vernummerde perceel voorkomt.
Nijmeegse situatie
Omdat de archieven van het district Nijmegen e.o. (hier vallen ook gemeenten als Beuningen, Berg en Dal etc. onder) in de oorlog grotendeels zijn verbrand, is het van belang te starten bij archief 594 ‘Landmeetkundige Kaarten’. Zoek hier het kadastrale nummer van een perceel rond 1930 op, om daarmee vervolgens verder te zoeken – om te beginnen in register 71.
Online zoekhulpen
Op de website van het Gelders Archief vindt u een uitgebreide zoekhulp m.b.t. de Gelderse situatie en alle Gelderse kantoren van het Kadaster. Zie daarvoor deze link.
Op de website van het Kadaster is een zeer uitgebreide en toegankelijke, algemene uitleg te downloaden.