'De Batavier, Staat- en Letterkundig Weekblad' was de eerste katholieke krant in Nijmegen en verscheen twee keer per week in de jaren 1843-1845. De uitgever was de Nijmeegse advocaat mr. Christiaan Verwayen (1810-1885). De krant kwam op voor katholieken die in het gedrang kwamen en trok fel van leer tegen de protestantse elite.
Actiekrant
Als willekeurig voorbeeld: op 6 november 1844 werd de "oligarchie in Nederland" aangeklaagd. "Die oligarchie is, in ons oog, niets anders, dan het Protestantisme (…) want als een protestant het woord natie gebruikt, bedoelt hij daarmede de Protestanten; immers de Roomsch-Katholijken, dat is maar schoeremoerie."
Rechtszaak
Het meest bekend is de Batavier van een tegen de krant aangespannen rechtszaak. Op 13 maart 1844 publiceerde de krant een commentaar over de leningswet van minister van financiën Van Hall. Hierin schreef de Batavier onder meer: “ongelukkige natie die zucht onder de slagen van hen (..) [die] straffeloos meineedig de wraak en de verachting der natie blijven uittartten’’. De beschuldiging van meineed werd zwaar opgevat door justitie: de auteur werd veroordeeld tot een gevangenisstraf en een boete, en uitgever Verwayen kreeg een gevangenisstraf. Zie voor overgetypte artikelen specifiek over de rechtszaak brochure 6151. Nog tijdens de zich voortslepende rechtszaak kwam op 28 juni 1845 het laatste nummer uit. Verwayens zwager Simon P. Langendam richtte in 1848, als opvolger van De Batavier, De Gelderlander op.
Zie voor de gedigitaliseerde, op trefwoord doorzoekbare ‘Batavieren’: eerste deel gescande kranten, tweede deel gescande kranten en derde deel gescande kranten.
Bronnen:
- Huis van de Nijmeegse Geschiedenis
- Beck, De Batavier 1843-1845. Een onderzoek (1978) – in te zien in de studiezaal (dinsdag t/m vrijdag 11.00 tot 17.00 uur).