Bij het Regionaal Archief Nijmegen (RAN) lopen momenteel twee pilotprojecten die te maken hebben met AI-toepassingen. Dit gaat om het nader toegankelijk maken van de Raadssignaten (1558-1794) en het geautomatiseerd toegankelijk maken van één archief binnen een pilot vanuit de KVAN.
Raadssignaten: vrijwilligers en AI
De 'raadssignaten' zijn boeken met notulen van vergaderingen van het stadsbestuur van vóór 1800. Vanaf 2016/2017 zijn zo'n tien betrokken vrijwilligers handmatig bezig om deze notulen 'nader toegankelijk' te maken: ze beschrijven welke personen er op een bladzijde genoemd worden en waar het besluit om ging. Dat kan van alles zijn; van maatregelen om de toenemende vervuiling tegen te gaan door het aanstellen van extra stadsvegers tot het uitspreken van de doodstraf. Ook bij het recente onderzoek naar de betrokkenheid van het Nijmeegs stadsbestuur bij slavernij bleek het belang van deze 'raadssignaten' weer.
Om dit proces te versnellen en de 'nadere toegang' sneller voor publiek bruikbaar te hebben, gaan we in samenspraak met de vrijwilligers gebruik maken van de AI-tool Transkribus. Deze tool transcribeert oud schrift automatisch – de vrijwilligers controleren de output vervolgens en maken, net als nu, een beschrijving in hedendaags Nederlands. De expertise van de vrijwilligers is hierbij dus onmisbaar. We kunnen nog geen inschatting maken van hoelang dit project zal lopen – wanneer we dat kunnen, zullen we dat bij de nieuwsberichten vermelden. In eerste instantie gaan zes vrijwilligers elk met één jaar van de Raadssignaten aan de slag. Hierna bekijken we of deze werkwijze succesvol is en wat het vervolg is.
Betere scans
Om de foutmarge van Transkribus zo laag mogelijk te houden, hebben we de afgelopen maanden de oude zwart-wit microfiche scans van de Raadssignaten vervangen door mooie kleurenscans. Beter voor Transkribus, maar ook het digitaal doorbladeren van de Raadssignaten is nu een stuk prettiger.
Pilot geautomatiseerde toegankelijkheid
Vanaf begin september 2025 doen we, met een aantal andere Nederlandse archieven, daarnaast actief mee aan de pilot "Tot op de bodem: geautomatiseerd toegankelijk maken van archieven". Dit is een initiatief van de landelijke archiefvereniging KVAN, specifiek van de programmamanager Nutsvoorziening. Als we hier meer over kunnen delen, doen we dat bij de nieuwsberichten en op onze LinkedIn-pagina.