Zo groots en feestelijk als de opening van het spiksplinternieuwe Carolus Theater in 1954 werd gevierd, zo geruisloos sloten in 2022 de deuren. Eind vorig jaar werd het kleine maar waardevolle archief van de bioscoop overgedragen aan het Regionaal Archief Nijmegen (RAN). Inmiddels kunnen de archiefstukken worden geraadpleegd op studiezaal en de foto’s bekeken op onze website. Een aantal bijzondere archiefstukken zetten we in de spotlights.
Sterrenhemel
Bijna zeventig jaar lang speelde Carolus een belangrijke rol in het culturele leven van de stad. Als eerste herbouwde bioscoop na de tweede wereldoorlog stond het symbool voor optimisme en moderniteit. Generaties Nijmegenaren droomden weg bij de sterren op het doek én bij de fonkelende sterren in het blauwe plafond. Een aantal keer werd de bioscoop grondig verbouwd. Zo werd in 1977 de bioscoop uitgebreid met een tweede (kleinere) zaal. In 1991 vond de laatste grootschalige verbouwing plaats. Hierbij gingen veel van de oorspronkelijke elementen uit de gevel en het interieur verloren. De sterrenhemel bleef echter gespaard. Het archief bevat een bijzonder album met foto's van de vlak daarvoor verbouwde bioscopen Carolus en Calypso, indertijd beide onderdeel van Jogchem's Theaters. De foto's staan in onze beeldbank.
Afgekeurd of goedgekeurd?
In het archief vinden we ook een register van een bijzonder instituut waar elke Nijmeegse filmliefhebber mee te maken had: de gemeentelijke filmkeuring. Al vanaf 1912 had Nijmegen een vorm van plaatselijke filmkeuring. Ook toen vanaf 1928 er een nationale filmkeuring werd ingesteld, bleef het eigenwijze Nijmegen vasthouden aan haar eigen commissie. Films die door Rijkskeuring waren goed bevonden konden in Nijmegen alsnog worden verboden, omdat deze te gewelddadig of onzedelijk zouden zijn voor de (overwegend) katholieke bevolking.
Zo lezen we onder andere dat in 1958 in Carolus meerdere films alsnog werden afgekeurd. Een daarvan was de Franse film Langs het Trottoir (Le long des Trottoirs) over een weesmeisje dat uit haar pleeggezin wordt gezet en terechtkomt in de prostitutie. Bij andere films werd de leeftijd verhoogd van categorie A (alle leeftijden) naar B (boven de veertien jaar) of C (boven de achttien jaar). Het register loopt tot 1964, het jaar dat Nijmegen (als laatste gemeente in Nederland), haar plaatselijke filmkeuring ophief.
Liefhebber Franz van Dreumel
Wie in deze periode veel naar de film ging was Nijmegenaar Franz van Dreumel (1942). Niet alleen bewaarde hij alle bioscoopkaartjes uit onder meer Carolus, Luxor en Corso, ook knipte hij filmadvertenties uit lokale kranten én verzamelde hij postkaarten met afbeeldingen van alle grote Hollywoodsterren van die tijd. Een aantal sterren zou hij later zelf ontmoeten toen hij aan het werk ging op grote cruiseschepen op de Holland-Amerikalijn. Rond 2016 schonk hij zijn verzameling aan bioscoop Carolus. Ook die verzameling is nu toegankelijk via het RAN als onderdeel van het Carolus-archief.
Meer informatie
Wilt u meer weten over het archief van Carolus? Bekijk dan hier de inventaris. Zelf stukken bekijken? U bent van harte welkom in de studiezaal tijdens openingstijden, dinsdag tot en met vrijdag tussen 11.00 en 17.00 uur.