Bij het Nationaal Archief wordt per 1-1-2025 het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) openbaar. Hier is veel informatie over de naoorlogse berechting van ca. 425.000 Nederlandse burgers in te vinden. Het archief wordt openbaar, maar (nog) niet online vanuit huis raadpleegbaar. In december 2024 is er onduidelijkheid ontstaan over de online beschikbaarstelling na een waarschuwing van de Autoriteit Persoonsgegevens. Er wordt gekeken naar de mogelijkheid tot wetswijziging in de Archiefwet, zodat er een wettelijke grondslag is voor online doorzoekbaarheid van het CABR. Tot die tijd is online doorzoekbaarheid van dit archief niet mogelijk. Voor meer informatie over het landelijke oorlogsarchief zie deze webpagina van het Nationaal Archief.
Lokale oorlogsarchieven
Bij het Regionaal Archief Nijmegen (RAN) zijn ook archieven en archiefstukken te raadplegen die aan dit thema raken. Het gaat vaak om 'snippers' informatie. Dat kan bijvoorbeeld gaan om één getuigenverklaring over een bepaalde gebeurtenis. Of om het doorzenden van een naam aan de Bijzondere Rechtspleging, zonder dat het verdere verloop van het proces uit het dossier blijkt. Om een volledig beeld te krijgen zijn de dossiers uit het CABR nodig. De 'snippers' bij het RAN kunnen aanvullende informatie bieden. Zo bieden de stukken uit de gemeentelijke archieven bijvoorbeeld specifiek inzicht in de omgang van de betreffende gemeentes met dit thema.
Beleid RAN
Het RAN heeft besloten het beleid van het Nationaal Archief zoveel mogelijk te vertalen naar onze eigen situatie. Stukken die vindbaar zijn op persoonsnaam zijn alleen te bekijken in de studiezaal. Algemene stukken zijn (op termijn) ook digitaal vanuit huis beschikbaar, maar niet op woordniveau doorzoekbaar. Dat wil voor de situatie vanaf 1-1-2025 concreet zeggen:
- De 368 persoonsdossiers die wij in huis hebben – uit het archief van de documentatiecommissie voor de zuivering van overheidspersoneel – worden openbaar als de betreffende persoon vóór 1-1-1925 is geboren óf als na onderzoek door ons in het Nationaal Register van Overledenen is gebleken dat deze persoon overleden is. De beschrijvingen van de persoonsdossiers zijn vindbaar door te zoeken op achternaam (eventueel in combinatie met initialen). De dossiers zelf zijn alleen op de studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen in te zien.
- Heeft u het vermoeden dat er een dossier is over iemand in het archief van deze documentatiecommissie, maar kunt u het op de naam niet vinden? Mogelijk is bij ons de geboortedatum niet bekend, waardoor we niet konden beoordelen of de beperking op de openbaarheid opgeheven kan worden. Stuur in dat geval een mail naar
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. , met bewijs van overlijden van de betreffende persoon. Dan controleren wij of er een dossier is. - We hebben de openbaarheidstermijnen van de overige, algemeen beschreven, dossiers uit de oorlogstijd kritisch bekeken. Dan gaat het om dossiers waar geen persoonsnamen in de titelbeschrijving staan, maar de titel bijvoorbeeld luidt ‘stukken betreffende de zuivering van het personeel’. Wanneer de in deze dossiers genoemde personen vóór 1-1-1925 geboren zijn of bewezen overleden zijn, worden deze dossiers ook openbaar op 1-1-2025.
Planning 2025-2029
Voor de situatie vanaf 1-1-2029, wanneer het hele CABR volgens de nu bekende planning gedigitaliseerd is, betekent dat het volgende.
- Alle persoonsdossiers uit het archief van de documentatiecommissie voor de zuivering van overheidspersoneel (Nijmegen) komen online te staan. Deze zijn niet op woordniveau doorzoekbaar. De dossiers zijn vindbaar op naam van de verdachte. Door de stukken in het dossier, zoals brieven en getuigenverklaringen, moet vervolgens 'digitaal worden gebladerd'. Er is dus geen mogelijkheid op naam te zoeken binnen een gedigitaliseerd dossier.
- We streven ernaar zoveel mogelijk algemeen beschreven (dan) openbare dossiers uit de oorlogstijd gedigitaliseerd te hebben, en openbaar online te publiceren. Ook die dossiers zijn dan weliswaar online beschikbaar, maar niet op woordniveau doorzoekbaar.
Verantwoording
Op deze manier willen wij binnen onze mogelijkheden bijdragen aan meer transparantie over deze periode uit de Nederlandse, en Nijmeegse, geschiedenis. We kiezen ervoor het Nationaal Archief hierin te volgen en niet alles in één keer openbaar online te zetten, maar in de stappen zoals hierboven beschreven. Voor vragen en opmerkingen hierover zijn we bereikbaar via
U bent ook van harte welkom in de studiezaal om zelf onderzoek te doen. Er is tijdens openingstijden altijd een archiefmedewerker aanwezig die u kan helpen met uw onderzoek. Ook kan hij/zij u wellicht context aanreiken zoals algemene literatuur over de oorlog in Nijmegen en u helpen met verdere informatie te zoeken in andere archieven zoals die bij het Nationaal Archief.